หนังสือนิทาน EF พัฒนาสมอง

ทักษะสมองเพื่อชีวิตที่สำเร็จ (Executive Functions: EF) คือ กระบวนการในสมองส่วนหน้าของมนุษย์ทุกคน ที่ใช้ในการคิด รู้สึก และกำหนดการกระทำ  ซึ่งได้รับการฝึกฝนพัฒนาจนเป็นทักษะสมอง ทำให้“คิดเป็น ทำเป็น เรียนรู้เป็น แก้ปัญหาเป็น อยู่กับคนอื่นเป็น และมีความสุขเป็น”  ซึ่งเป็นทักษะที่มีความสำคัญยิ่งยวด ทั้งต่อความสำเร็จในการ เรียน การทำงานอาชีพ  การเห็นคุณค่าในตนเอง และการสร้างสัมพันธภาพกับคนอื่นๆต่อไปตลอดชีวิต

EF มีองค์ประกอบ 9 ด้าน จัดเป็น 3 กลุ่มทักษะ ได้แก่

ทักษะพื้นฐาน 

1. ความจำที่นำมาใช้งาน (Working memory)

2. ในการยั้งคิดไตร่ตรอง (Inhibitory Control)

3. การยืดหยุ่นพลิกแพลงปรับตัว (Shiftingหรือ Cognitive Flexibility)

ทักษะกำกับตนเอง 

4. การใส่ใจจดจ่อ (Focus Attention)

5. การควบคุมอารมณ์ (Emotional Control)

6. การประเมินตนเอง (Self-Monitoring)

ทักษะปฏิบัติ

7. การริเริ่มและลงมือทำ (Initiating)

8. การวางแผนและดำเนินการ (Planning and Organizing)

9. ความพากเพียรให้บรรลุเป้าหมาย (Goal- Directed Persistence)

การอ่านเป็นหนึ่งในเครื่องมือสำคัญของการส่งเสริม EF ในเด็ก

การอ่านนิทานส่งเสริม EF ให้เด็กฟังนั้นจะเกิดการพัฒนาหลายด้านในสมองของเด็ก ได้แก่ การจดจ่อตั้งใจฟัง ต้องยั้งใจจากกิจกรรมอื่น  เด็กได้คิด รู้สึก หรือจินตนาการไปตามเนื้อหา โดยนำข้อมูลใหม่ไปเชื่อมโยงกับข้อมูลเดิมในสมอง  หากข้อมูลใหม่ต่างไปจากข้อมูลเดิม จะเกิดการปรับเปลี่ยนความคิด  ยามที่นิ่งฟัง  ภาวะอารมณ์จะสงบหรือไหลลื่นไปตามท้องเรื่อง บางครั้งอาจพาให้เด็กได้สะท้อนคิดกลับมาถึงตนเอง

เนื้อหาของหนังสือนิทานเสริม EF ยังอาจมีจุดหมายเฉพาะเพื่อส่งเสริมสร้างลักษณะนิสัยด้านใดด้านหนึ่ง ซึ่งสอดคล้องกับพัฒนาทักษะ EF เพิ่มเติม เช่น ส่งเสริมการคิดไตร่ตรอง การกล้าคิดริเริ่ม การวางแผนการงานหรือการมีความมุ่งมั่นพากเพียร

ผู้ใหญ่ควรอ่านให้เข้าใจ ก่อนที่จะอ่านนิทานเสริม EF ให้เด็กฟังเพื่อเข้าถึงสาระ จุดหมาย หรือกระบวนการที่มีทักษะสมอง EF แทรกอยู่ จะได้อ่านให้เด็กฟังอย่างมีอรรถรสนำไปสู่การพัฒนา EF ได้อย่างมีชีวิตชีวา และควรตั้งคำถามชวนเด็กคิด วิเคราะห์ หรือจินตนาการไปกับเรื่องราวในหนังสืออย่างแยบคาย มิใช่เพื่อทบทวนความจำหรือตอบให้ตรงเนื้อเรื่องเท่านั้น หากเพื่อให้เรื่องราวในหนังสือนำไปสู่การคิดค้น สร้างสรรค์ เติมเต็มประสบการณ์ให้หลากหลายขึ้น

หลังอ่านหนังสือนิทานพัฒนา EF แล้วอาจชวนกันทำกิจกรรมที่แนะนำท้ายเล่ม เพื่อให้เด็กๆได้ลงมือทำกิจกรรมในหลากหลายรูปแบบ เพื่อฝึกฝนและพัฒนาทักษะสมอง EF ให้สอดคคล้องกับเนื้อหาของนิทานพัฒนา EF ในเล่ม