“เมื่อฉันลงมือปลูกต้นไม้” กล่าวถึง สวนสมรม อันเป็นภูมิปัญญาของชาวใต้ ที่ให้มนุษย์เป็นผู้ปลูกต้นไม้ แล้วปล่อยให้ธรรมชาติหล่อหลอมเลี้ยงดูต้นไม้นั้นให้เจริญเติบโตแสดงถึงวิถีที่ควรเป็นไประหว่างมนุษย์กับสิ่งรอบข้าง ทั้งต่อต้นไม้ สรรพสัตว์ นก หนอน แมลง หรือแม้แต่มนุษย์ด้วยกัน ผสานกับเจตนาอีกอย่างหนึ่งของผู้เขียน นั่นคือ ต้องการที่จะเขียนเรื่องราวเกี่ยวกับผองเพื่อนในวงการนักเขียน ผู้เขียนจึงใช้สวนสมรมเป็นแกนในการนำเสนอเรื่องราวต่างๆในหนังสือเล่มนี้ โดยใช้รูปแบบของงานเขียน ทั้งสารคดี บทกวี เรื่องสั้น และความเรียงมาผสมผสานกัน ทั้ง “สวนต้นไม้” และ “สวนอักษร” สัมพันธ์กันเป็นหนึ่งเดียวอยู่ในสวนสมรมนี้แล้ว